اسکی زامانلاردا، دولوقان آدلی بیر مملکت وار ایدی. چوخو داغلیق اولان دولوقانین حاکیمی او ایللری آسلانشاه ایدی. مملکته یاییردیلار، گؤیده کی تانرینین یئرده کی وکیلی تکجه آسلانشاهدی! بو دورومدا خالقین هر بیری شاهین هر سؤزونه گؤز اوسته دئمه لی، هر ایشینی اونایلامالی و مملکتدن تعریفله مه لی ایدی. یوخسا، اذیت اولونوب ایشی محکوم اولاجاق محکمه لره دوشوردو. شاهدان باشقا مامورلارا اعتراض ائتمک، حتتی دوداق قاچیرتماق سوچ ساییلیردی.
آسلانشاه زامانی، بایرام آدلی، آریق و شوخلوقچو بیر سئیینچی وار ایدی. بایرام اورتا یاشلارینا چاتسادا سوبای قالمیشدی. پالچیق، داریسقال بیر دامدا یاشاییر، دام قیراغینداکی توکانیندا سئیینچیلیک ائدرک گئچینیردی. بایرام قارا خالقی چوخ سئویردی و هامینین شن اولماسینی دیله ییردی. آنجاق حاکیملر خالقی آغیر دوروما سالمیش ایکن، بو دورومدادا گولومسه مه لرینی بئله آرتیق بیلیردیلر. باشینیز آشاغی سالیرکن، دینمز-سؤیله مز نه دئدیک اونو ائدین دئییردیلر. بایرامین الیندن بیر ایش گلمیردی، فقط حاکیملرین یاراماز ایشلرینه گولملی سؤزلر و ادالاریلا اعتراض گؤستره بیلیب، گیزلیجه خالقین اوره یینی آچا بیلیردی. دؤنه لرله تؤکولوب سئیینلرینی سیندیریب اؤزونو برک-برک دؤیموشدولر، بونونلا بئله او یئنه اؤز ایشینده ایدی. ایشینی ترک ائتمه دیکده، ایکی دؤنه یارقیلانیب بئش ایلدن آرتیق دوستاقلانمیشدی. شوخلوقچو کیشی دوستاقدادا طنز تنقیدلریندن ال چکمه میشدی. بایرامی بعضیلری عاغیللی سئیینچی آدلاندیریب، بعضیسیده دلی سئیینچی دئییردیلر! آمما دلییه اوخشار ایشلرینی اؤزوندن سوروشسایدین بوتونونه دلیلی وار ایدی! بیر دؤنه توکانین یانیندان گئچن بیریسی سورموشدو، بایرام گؤی تانریسی نییه گؤرسنمیر!؟ بایرام اوزاقدان سارایین بیناسینی گؤستر رک دئمیشدی، باخ او یئر تانریسی آسلانشاهین قورخوسوندان!! بیر دؤنه ده اوخویا-اوخویا توکانیندا دوموک اولاندا، کوچه لرده دولان اوچ قیلینجلی مامور شن سسی ائشیدرکن ایچری سوخولوب قیشقرمیشدیلار: "سئفه کؤپک اوغلو نییه اوخویورسان!؟ بو سس کاخا چاتسا اؤلومونو گؤزونه آلمالیسان؟!" بایرام جوابلامیشدی: "آخی منیم بئله اوخوماغیم گلیر!! هر یاندا اوخوماغی یاساق ائله ییبسیز، بس من هاردا اوخویوم!!" شوخلوقچو بایرامین شؤهرتی، حتتی قونشو و دوشمن اؤلکه هامیشنه ده یئتیشمیش، هامیشنلیلرده گولمه لی سؤزلریندن کوچه-باجادا دانیشیب گولوردولر. هر حالدا، بایرامی اؤلدورمه یی مصلحت بیلمیردیلر، چونکو مملکتده پیس ائتگیسی اولا بیلیردی.
ائلئشتریلرینی بوراخمایان بایرامی اوچونجو دؤنه اولاراق یاخالاییب، یارقیلادیلار. اونا گؤره کی، آسلانشاهین هامیشن مملکتینه هده-قورخو گلمه یینی طنز ایشلریله پیسله ییب قیناییردی. توکانینا گئدنده، بایرام یئردن بیر اوووج توپراق گؤتوروردو و توپراغی گؤستره رک دئییردی: "بیر آدامین توپراغی چوخالماغینا خاطیر بوللو آدام قانا بلشمه لیدی!!" بو سفر شاهچیلار سئیینچییه مملکت خایینی و دوشمن جاسوسو دامغاسی ووردولار. یارقیلادیقدان سونرا، یایین اوولیندن اونو هامیشن ایله سینیرلاری اولان سایاز چایین اوتایینا همیشه لیک سورگون اولماغا و مملکتدن ائشییه اؤتورمه یه قرار کسدیلر. شوخلوقچو آغیر قرارا یالنیز گولومسه دی و اوره یینده اورادادا گئدیب سئیینچیلیک ائدرم دئدی. آنجاق سئیینچینین آدییلا اورکلرینه سئوینج دولاشان قارا خالق، اولدوقجا کدرلندی. داها بوندان بئله دولوقان خالقینی گولدورن اولمایاجاق ایدی.
یایین ایک گونو، یارقینین ایجرا گونو گلیب چاتدی. سحر تئزدن، دؤرد قارا آتا مینمیش قیلینجلی و قورخولو مامور اؤزلرینی باش کندین دوستاغی قاپیسینا یئتیردیلر. مامورلارا اوزون بوغلو قهرمان باشچیلیق ائتمکده ایدی. اونلار، دوستاقدان چیخاردیلان آریق اینسانی تحویل آلدیلار. قهرمان بویوردوغو سایاغی، سورگونو اؤزلریله گتیردیکلری بیر آز اونلارین آتلاریندان ضعیف اولان باشقا بیر قارا آتا میندیرمک ایسته دیلر. قهرمان دئدی: "کؤپک اوغلو مملکت خایینینی آتا میندیرین، قیچلاریندا برک-برک باغلایین!" مامورلارین اوچوده باش اوسته سؤیله ییب، آتلاریندان دوشوب، حیرصله بایرامی آتی اوستونه قویدولار و قیچلارینی آشاغیدان اولدوقجا مؤحکم بیر-بیرینه باغلادیلار. بایرام مامورلارا من هارا قاچاغام دئسه ده، قولاق وئرن اولمادی. سوندا، آتلیلار سورگونو اورتالارینا آلاراق، باشکنددن سایاز چایا دوغرو سورمه یه باشلادیلار.
یوللاری بئش منزیل ایدی. یولدا و قالدیقلاری منزیللرده خبر تاپان کندلیلر ماراقلا تؤکولوب سئیینچی بایرامی یاخیندان گؤرمه یه چالیشیردیلار. اوندا قورخولو مامورلار جماعته، "مملکته خیانیتین نتیجه سی بودو!" دئیه هایخیریردیلار. بئله جله جماعت، ناراحات-ناراحات مملکتده همیشه خالقی گولدورمه یه چالیشان اینسانین ایشینین سونوجونا تانیق اولوردولار. اورکلرینده بو ایشی قیناسالاردا، الی یالین اینسانلار قورخولاریندان بیر سؤز دئیه بیلمیردیلر. شعورلاریدا چاتمیردی بیرلشیب یازیغی آتلیلارین الیندن آلیب قورتارسینلار!
قارا آتلیلار بئش منزیل دره-تپه فاصیله نی سوووشدوقدا، دیبده لام آخان سایاز چایا چاتدیلار. سایازین اوتایینین فرقلی طبیعتی اولاراق چوخو آران ایدی. آنجاق او تای-بو تای اینسانلارینین فرقی یوخ ایدی. فقط بو تایینکیلار او زاماندا آجیماسیز آسلانشاها راستلاشمیشدیلار! سایازا چاتاندا دوز گون اورتا چاغی ایدی. او تایدان- بو تایدان آتلیلاری گؤرن یوخ ایدی. اونلار یای ایستیسینده سایازلا قوشا ایکی کیلومئتیرجه ده باش یوخاری سوردولر. باش مامور قهرمان، سینیق کؤرپونون یاخینلاریندا، اورالاردان سوووشا بیله جکلرینی دئدی. سونرا قارا آتلیلار حئیوانلاری سویا ووروب، سایاز چایدان اوتایا گئچدیلر.
قیلینجلیلار، ایسلانمیش آتلاریندان یئره دوشدولر. یامانلییا- یامانلییا سوسموش سورگونون قیچلارینی آچیب یئندیردیلر. قهرمانین بویویوردوغو سایاغی، کؤمکله شه رک گؤتوروب یاخینداکی بیر قایا اوستونه قویدولار و بو سفر قوللارینی باغلادیلار. سورگونه اؤفکه ایله هره سی تپیکدن-شاپالاقدان آتیب، قایا اوستونده بوراخدیلار. آردیندان مامورلار بایرام مینمیش آتیندا جیلوووندان یاپیشیب تئزراق اؤز توپراقلارینا دؤندولر.
مامورلار بو تایدان، سون دفعه اولاراق سورگون ائتدیکلری آدامین وضعیتینه باخماق ایسته دیلر. باش مامور اؤیونرک اوجادان، "گئت کؤپک اوغلو مملکته خیانتین سونو بودو!" دئیه هایخیردی. یولداشلاریدا بیرلیکده همن یامانی دؤنه-دؤنه تیکرارلادیلار. اللری باغلی، آغزی قانلی سورگون، قایا اوستونده یاواش-یاواش آیاغا قالخدی. سوگورن ائدن مامورلارلا سورگون اولدوغو مملکته گؤز دولاندریب بیر آز فیکیرلشدی. سونرا، "اسکیکلر کؤپک اوغلو سیزین شاهیزدی!!" دئیه قیشقیری. بایرام نه قدر قورخماز اولسایدیدا دولوقاندا بئله بیر سؤزو دئیه بیلمز ایدی. او تایدا اؤزونو اوزگون حیسس ائتمکده ایدی! گؤزلنیلمز یامانی ائشیتدیکده مامورلارین قولاقلاری تاققیلدادی. قهرمان تئز بویروق وئردی، او تایا یورویوب سورگونو اؤلدورسونلر، آمما اوزاقدان بیر هارایلار ائشدیب دایاندیلار! آزادلیغی اولدوقجا یاخین حیسس ائدن الی باغلی سورگون، دوردوغو قایا اوستونده دالیسینی دولوقانا چئوریردی. او دونبالیب لاپ اوجادان چئزدی!! سونرا باشاردیقجا اوچ دفعه اورکدن، "اوستوروم سیزین مملکتیزه!" دئدی. سسلر یاخینلاشیردی و ایشلرینی گؤرموش آنجاق یانیقلی آسلانشاه مامورلری داها اورادا دایانا بیلمه ییب قاچماغا قرار وئردیلر. سئیینچی بایرام قایادان دوشدو. گولومسه یه رک باش آلدی قویدو سسلره ساری گئتدی. هامیشن مامورلاری ایدی! هامیشن مامورلاری گولومسه یه رک بایرامی قارشیلاییب قوللارینی آچیب قوجاقلادیلار.