+0 به یه ن
مقاله محمدعلی ساغالانی و جعفر کاویان (از مبارزان و آزادیخواهان برجسته آذربایجانی) نوشته قدرت ابوالحسنی سهلان در فضای مجازی انتشار یافت:
https://uploadkon.ir/uploads/953110_24محمدعلی-ساغالانی-و-جعفر-کاویان.pdf
https://up.20script.ir/do.php?filename=f9bb-محمدعلی-ساغالانی-و-جعفر-کاویان.pdf
+0 به یه ن
حاجی عزت زمانی، یکی از اهالی مسن روستای قیزیل دیزه (قزل دیزج) میگوید، او شنیده است که در روستای آنها به رود سینیق چایی، ساغالان چایی هم بگویند، بدلیل آمدن رود از سمت روستای بالا دست ساغالان (سهلان).
نقشه فوق که مربوط به سال ۱۸۸۶ میلادی است، سندی بر گفته حاجی عزت میباشد که اسم رود مذکور درمحل اتصالش به دریاچه اورمیه، ساغالان چایی ثبت شده است. این سند بعلاوه، در تایید ساغالان بودن نام روستای با نام رسمی سهلان است.
در نقشه قدیمی مذکور همچنین، اسامی اصیل و بومی روستاهای خوجا میرجان، ایسمی کمر و غیره بجای نامهای رسمی و فارسیزه خواجه مرجان، سفیدکمر و غیره به چشم میخورند.
منبع:
نقشه ایران (در شش قسمت)، سال چاپ ۱۸۸۶
https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b532481540/f1.item.zoom
+0 به یه ن
سینیق (Sınıq)
(قدرت ابوالحسنی سهلان)
سینیق (Sınıq)، از کلمات پرکاربرد مردمان روستاهای بین تبریز و صوفیان جهت اشاره به ناحیه ای خاص است. کلمه مذکور، به پل (پل سینیق کؤرپوسو)، رود (سینیق چایی)، مزارع، اماکن، راهها، کارخانجات، کوره ها و غیره واقع در آن حوالی توسط مردمان اطلاق گردیده، استفاده میشود. نیز سینیق، مکانی مشهور در جاده تبریز-صوفیان میباشد.
سینیق کلمه ای ترکی بوده، در اینجا به معنی شکست است، نه شکسته! وجه تسمیه این ناحیه هم به خاطر شکست عثمانیها از نادرشاه افشار در این حوالی میباشد. لازم به ذکر است، در پل سینیق کؤرپوسوی اولیه کتیبه ای موجود بوده و شاید هم یادبودی برای شکست مذکور بوده است!
با وجود اهمیت تاریخی و بومی سینیق، این نام از تابلوهای رسمی غایب است!!
+0 به یه ن
شماره ۲۱۱ نشریه وزین خدا آفرین منتشر گردید. در این شماره جدید دو نوشته اینجانب نیز چاپ شده اند: مقاله ساغالان در اسناد تاریخی سه قرن گذشته و چند خاطره مردم از جعفر کاویان وزیر جنگ فرقه دموکرات آذربایجان.
بدین وسیله به دکتر حسین شرقی و دیگر تلاشگران نشریه خدا آفرین خسته نباشید گفته، قدردانی مینماییم.
نشریه را از سایت خدا آفرین دانلود کنید:
+0 به یه ن
انعکاس نام ساغالان در کتاب زبان در آذربایجان باستان
نویسنده کتاب پر ارزش زبان در آذربایجان باستان محقق و مورخ تبریزی دکتر رحیم بقال اصغری (رحیم آق بایراق) میباشد که در آن برای زبان غیر ترکی سازان پاسخ های علمی و با ارائه مستندات تاریخی ارائه نموده است.
دکتر آق بایراق در قسمت تغییر نام ها در صفحه ۲۵۱ کتاب فوق، به بخش کوچکی از پروژه زبان سازی برای مناطق ترکی ایران نیم نگاهی انداخته تا مشخص گردد که چگونه در پی ساختن زبانی تحلیلی برای ما بوده اند. در این قسمت تبدیل نام ساغالان به سهلان نیز مشاهده میگردد.
دانلود کتاب زبان در آذربایجان باستان:
+0 به یه ن
نامهای ترکی در شجره طوایف روستای ساغالان
(قدرت ابوالحسنی ساغالان)
اغلب اسامی موجود در شجره های طوایف روستای ساغالان عربی هستند و اسم علی بهمراه ترکیبات آن بیشترین فراوانی را دارد. این مسئله به خاطر مذهب مردمانشان، شیعه، است.
به خاطر ترک بودن اهالی ساغالان نیز، اسامی ترکی یا نیمه ترکی با فراونیهای متفاوت در شجره های ساغالان مشاهده میگردند:
الف) اسامی مردان:
آغا بابا، آغا کیشی، بؤیوک آغا، پولاد، تورکمان حسن، دورسون آلی (دورسون علی)، تانریقولو (تاریقولو)، قوچعلی، بایرام، قهرمان، محمد آغا، میرزا آغا، علی آغا، قولو، آلله وئردی، باخشی علی (بخشعلی)، حسین قولو، آغا علی، اومود علی، عیوض ( نگارش صحیح این نام ائیوز است)
ب) اسامی زنان:
خانیم، خانیم بالا، بالا خانیم، قوشو، زینب پاشا، سونا، سونا بیگیم، بیگیم، بالا بیگیم، شاه بیگیم، ماه بیگیم، سکینه خاتین، طوطی بیگیم، جئیران، خاتین، ترلان، ککلیک (کهلیک)
شایان ذکر است، در ریشه چند طایفه مهم ساغالان به نامهای اصیل ترکی برخورد میگردد. اسم جد موللاهای بومی ساغالان، آغا بابا بوده است. جد مشترک دو طایفه روستملی و ستارلی آغا کیشی نام داشته است. در ریشه طایفه تورکمان حسن اوشاغی، نام تورکمن حسن به چشم میخورد. دورسون آلی (دورسون علی) هم، جد طایفه دورسون آلی بوده است.
+0 به یه ن
ر رد امامزاده بودن پیرموسی ساغالان و قبول وجود حرمت آنجا
(قدرت ابوالحسنی سهلان)
تاکنون، حتی در دوره جمهوری اسلامی که تعداد امامزاده ها فراوان افزایش یافته، از زندگانی و شجره پیرموسی ساغالان اطلاعاتی منتشر نگشته است. یعنی، پیرموسی امامزاده نمی باشد! جعل نام آن در تابلوها به میرموسی در سالهای اخیر نیز، تلاشی در جهت امامزاده سازی پیرموسی و تغییر هویت آن محل است!!
اما پیرموسی در باور ساغالانیان اعتبار و احترام خاصی داشت و حتی اهالی روستا به او قسم میخوردند. در سنوات دور، قبر بدون ضریح پیرموسی، در اطاقک کوچکی قرار داشته که مساحت آن کمی بیشتر از خود مزار پیرموسی بوده است. قبر خواهر پیرموسی هم بیرون از این اطاقک قرار داشته است. در آن زمانها، در کنار سنگ قبر (باش داشی) پیرموسی، سنگریزه های کوچکی قرار داده شده بود و زائرین موقع انجام مراسم نذر بدین روال از آنها استفاده میکردند: ابتدا یکی از سنگریزه های مذکور را برمیداشتند. سپس آنرا به دور سنگ قبر چند بار چرخانده، متعاقبا نذر میگفتند. در آخر نیز سعی میکردند سنگریزه را به سنگ قبر بچسبانند. اگر سنگریزه به سنگ قبر می چسبید و به زمین نمی افتاد، در اینصورت گفته میشد که نذر مورد قبول واقع گشته است.
هر مکانی که حرمت داشته، لازم نیست حتما قبر امامزاده باشد!! به نظر میرسد، این تپه باستانی نزدیک روستا محل نگهداری آتش برای ساغالانیان قدیم و نشان دهنده مکان آن برای کاروانها بوده است و به این خاطر هم احترام داشته است. شخص پیرموسی شاید یکی از افراد فعال این اوجاق بوده و به آن خاطر در این مکان به خاک سپرده شده، مزارش مورد توجه گشته است.
+0 به یه ن
اسامی جغرافیایی تغییر یافته در آذربایجان (ایران)
بیش از 600 اسم جغرافیایی تغییر یافته در آذربایجان (ایران) را که توسط فعالین فرهنگی ترک تهیه شده، از سایت آدلار دانلود کنید:
دانلود شده اخیر اسامی تغییر یافته را از اینجا بخوانید:
در لیست اسامی تغییر یافته، تغییر نام روستای ساغالان (Sağalan) تبریز به سهلان هم مشاهده میگردد:
https://adlar.org/places/ChIJucv16a-pEEARNsxoESX9A8g
+0 به یه ن
مجموعه داستان کوتاه و شعر ترکی ساغالان بصورت نسخه الکترونیکی منتشر شد. این نسخه در واقع چاپ دوم کتاب سهلان مییاشد. کتاب دارای ۵۲ داستان، ۱۱ شعر و ۵ ضمیمه میباشد:
+0 به یه ن
ساغالان در اسناد تاریخی سه قرن گذشته
(نویسنده: قدرت ابوالحسنی سهلان)
http://up44.ir/fz3oa842
+0 به یه ن
مدرک دیگری در ساغالان بودن روستای با نام رسمی سهلان و مربوط به سال ۱۸۹۰ میلادی
(قدرت ابوالحسنی سهلان)
کتابی با عنوان آذربایجان (احوال جغرافیه و تقسیمات سیاسیه سیله اصول اداره سی) به زبان ترکی عثمانی و سال ۱۹۱۸ میلای در استانبول چاپ شده که در گوگل بوک نیز هست. در صفحه 10 کتاب مذکور، نام دو رود جلگه واقع شده روستا، آجی چای و ساغالان چایی ذکر شده اند. در روی کتاب فوق نگاشته شده، کتاب ترجمه ای از یک اثر روسی مربوط به سال ۱۸۹۰ میباشد.
ساغالان ترجمه شده در ترکی عثمانی در اصل روسی، موجود در گوگل بوک Сагалан دیده میشود و در صفحات ۱۱ و ۶۲ منبع روسی آمده است. جهت ترجمه پاراگرافهای مربوطه از دکتر میرعلی رضایی (اهل سولدوز) و آقای خسرو فطرس (اهل بروجرد) یاری خواستیم. دکتر رضایی، طبق گفته خودشان، از دوستان جمهوری آذربایجان مسلط به روسی کمک گرفته و ترجمه ترکی انجام یافته را به نگارنده برگرداندند. آقای فطرس هم مسلط به روسی هستند و به فارسی ترجمه نمودند. تلفظ روسی اسم خاص مذکور را از رضایی ساقالان (Saqalan) و از فطرس ساگالان گرفته ایم که تنها در تلفظ حرف г متفاوتند.
ساقالان را بعنوان یک بومی ترک منطقه بخواهیم ادا کنیم، ساغالان میگردد. زیرا حرف ق اگر بین دو حرف صدادار قرار گیرد، نرم گشته به غ بدل میشود. ساگالان به فارسی نیز، شبیه ساغالان به ترکی تلفظ میگردد. از سوی دیگر، به گفته آقای فطرس، در زبان روسی حرف غ وجود ندارد و به جای آن از همین حرف г استقاده میگردد، مثلا بغداد، بگداد (Багдад) نوشته میشود. بنابر این، بدون توضیحی میشود Сагалан را ساغالان ترجمه نمود، مانند ترجمه ترکی عثمانی مذکور بالا.
در زیر ترجمه فارسی پاراگرافهای ترکی آذربایجانی دکتر رضایی آورده شده که ترجمه فارسی فطرس نیز شبیه آن است:
از طرف شمال و بموازات آجی چای به سمت دریاچه رود نه چندان بزرگ ساغالان چای میریزد که در جریانات پایینش حاوی باتلاقهای نمکی بسیار است. (صفحه ۱۱)
میدان سوم، از روستای صوفیان تا شهر تبریز، یعنی مرحله چهارم، تماما صافی است که بعضی جاهایش صحرای خاک شور و یا حوضه ساغالان چای و جریانات پایین آجی چای را شامل میشود. (صفحه ۶۲)
همانطوریکه در سند مورد بحث هم آمده، در دشت صاف بین صوفیان و تبریز دو رود تقرببا به موازات هم جریان دارند. شمالی بیشتر مشهور به سینیق چایی و جنوبی آجی چای میباشد. در این سند تاریخی به رود شمالی با نام ساغالان چای اشاره شده است. ساغالان از نام روستای مورد بحث اخذ، به رود آبیاری کننده اراضییش و بیشتر مشهور به سینیق چایی اطلاق و در این سند منعکس گشته است.
منبع:
+0 به یه ن
یادی از ساغالان در کتاب مسافرت به ایران مربوط به سال 1817 میلادی
(قدرت ابوالحسنی سهلان)
نویسنده کتاب مسافرت به ایران، موریس دوکوتز بوئه آلمانی و اصل آن به زبان آلمانی است. دوکوتز بوئه در زمان فتحعلی شاه قاجار و سال 1817 میلادی به همراه سفیر کبیر روسیه عازم ایران شده بود. آنها جزو مهمانان حکومتی بودند که به شهرهای نخجوان، ایروان، تبریز و زنجان رفتند.
محمود هدایت کتاب مذکور را به فارسی ترجمه کرده و در سال 1365 توسط سازمان انتشارات جاویدان تهران نشر داده است. در صفحه 157 ترجمه کتاب، دوکوتز بوئه هنگامی که آنها از سمت صوفیان عازم تبریز بودند، در پاراگرافی به در ساغالان ماندنشان نیز اشاره میکند. نام ذکر شده برای این روستا در ترجمه به اشتباه سجیلان درج شده است! با مراجعه به اصل آلمانی کتاب moritz von kotzebue در لیست کتابهای گوگل نام اصلی را در صفحه 56، Segilanمی یابیم. با جستجوی ساده اینترنتی درمورد نحوه تلفظ حرف g در آلمانی، آنرا معادل تلفظ گ فارسی می بینیم که آنهم شبیه تلفظ غ ترکی میباشد. یعنی تلفظ Segilan سئغیلان بوده و آلمانیزه شده ساغالان است. اینهم مدرکی دیگر، در مورد ساغالان بودن نام این روستاست.
+0 به یه ن
(قدرت ابوالحسنی سهلان)
رودخانه سینیق چایی، علاوه بر آنکه اسمش در نوشته ها به انحاء مختلف غلط نوشته میشود، گاها انتهای آنرا ریزش آن به رود آجی چای مینویسند که اشتباه میباشد.
در شکل فوق که توسط آقای ناصر کریمی، پژوهشگر و نویسنده تبریزی، با استفاده از تصاویر ماهواره ای تهیه گشته، مسیرهای عبور انتهایی دو رود مستقل فوق الذکر به نحو احسن نشان داده شده اند. سینیق چایی با رنگ سبز در بالاست و تقریبا به موازات آن رود آجی چای با رنگ آبی پر ررنگ در پایین جریان دارد. همانطوریکه مشخص است، سینیق چایی ار هرزنه، پایین امند، پردول، بالای ساغالان و پایین نظرلو عبور کرده، در نهایت پایین علیشاه به دریاچه اورمیه میریزد. میزان خشکی دریاچه در این قسمتش نیز کاملا پدیدار میباشد.
+0 به یه ن
مدرک مهم دیگر در ساغالان بودن نام روستای با نام رسمی سهلان
(قدرت ابوالحسنی سهلان)
در لیست کتابهای گوگل، کتابی با عنوان آذربایجان (احوال جغرافیه و تقسیمات سیاسیه سیله اصول اداره سی) منتشر شده است. این کتاب به زبان ترکی عثمانی بوده، چاپ استانبول، نشر عسکریه و سال ۱۳۳۴ قمری ( ۱۹۱۸ میلادی) میباشد. در صفحه ۱۰ آن کتاب نام ساغالان چایی آمده است که با توجه به متن یقینا به سینیق چایی اشاره دارد. چرا که نامیدن یک رود با نام روستای بالا دست توسط اهالی روستای پایین دست یک امر معمول و طبیعی است. سینیق چایی از ساغالان گذشته و به قیزیل دیزه میرود و در آنجا به روستای با اسم رسمی سهلان با نام صحیح آن یعنی ساغالان اشاره میکنند.
حاجی عزت زمانی، یکی از اهالی روستای قزل دیزج (قیزیل دیزه)، شنیده است که در روستای آنها به سینیق چایی، ساغالان چایی هم بگویند.
و ترجمه فارسی متن ترکی عثمانی: در شمال محلی که رود آجی به دریاچه متصل میشود، آبی با نام ساغالان چایی به دریاچه اورمیه در حال ریختن است. دیگر، قسمت سفلای آن حاوی باتلاقهای وسیع و نمکی است.
منبع شفاهی: حاجی عزت زمانی، متولد 1337، محل تولد قیزیل دیزه، تحصیلات ابتدایی
+0 به یه ن
در نقشه ای که در کتابخانه دیجیتال مجلس بزرگ ملت ترکیه نگهداری میشود و مربوط به زمان امپراتوری عثمانی و سال 1302 هجری قمری و به زبان ترکی عثمانی است نام ساغالان به شکل سغالان ظبط شده است.
منبع:
https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/handle/11543/2013