+0 به یه ن
مدرک دیگری در ساغالان بودن روستای با نام رسمی سهلان و مربوط به سال ۱۸۹۰ میلادی
(قدرت ابوالحسنی سهلان)
کتابی با عنوان آذربایجان (احوال جغرافیه و تقسیمات سیاسیه سیله اصول اداره سی) به زبان ترکی عثمانی و سال ۱۹۱۸ میلای در استانبول چاپ شده که در گوگل بوک نیز هست. در صفحه 10 کتاب مذکور، نام دو رود جلگه واقع شده روستا، آجی چای و ساغالان چایی ذکر شده اند. در روی کتاب فوق نگاشته شده، کتاب ترجمه ای از یک اثر روسی مربوط به سال ۱۸۹۰ میباشد.
ساغالان ترجمه شده در ترکی عثمانی در اصل روسی، موجود در گوگل بوک Сагалан دیده میشود و در صفحات ۱۱ و ۶۲ منبع روسی آمده است. جهت ترجمه پاراگرافهای مربوطه از دکتر میرعلی رضایی (اهل سولدوز) و آقای خسرو فطرس (اهل بروجرد) یاری خواستیم. دکتر رضایی، طبق گفته خودشان، از دوستان جمهوری آذربایجان مسلط به روسی کمک گرفته و ترجمه ترکی انجام یافته را به نگارنده برگرداندند. آقای فطرس هم مسلط به روسی هستند و به فارسی ترجمه نمودند. تلفظ روسی اسم خاص مذکور را از رضایی ساقالان (Saqalan) و از فطرس ساگالان گرفته ایم که تنها در تلفظ حرف г متفاوتند.
ساقالان را بعنوان یک بومی ترک منطقه بخواهیم ادا کنیم، ساغالان میگردد. زیرا حرف ق اگر بین دو حرف صدادار قرار گیرد، نرم گشته به غ بدل میشود. ساگالان به فارسی نیز، شبیه ساغالان به ترکی تلفظ میگردد. از سوی دیگر، به گفته آقای فطرس، در زبان روسی حرف غ وجود ندارد و به جای آن از همین حرف г استقاده میگردد، مثلا بغداد، بگداد (Багдад) نوشته میشود. بنابر این، بدون توضیحی میشود Сагалан را ساغالان ترجمه نمود، مانند ترجمه ترکی عثمانی مذکور بالا.
در زیر ترجمه فارسی پاراگرافهای ترکی آذربایجانی دکتر رضایی آورده شده که ترجمه فارسی فطرس نیز شبیه آن است:
از طرف شمال و بموازات آجی چای به سمت دریاچه رود نه چندان بزرگ ساغالان چای میریزد که در جریانات پایینش حاوی باتلاقهای نمکی بسیار است. (صفحه ۱۱)
میدان سوم، از روستای صوفیان تا شهر تبریز، یعنی مرحله چهارم، تماما صافی است که بعضی جاهایش صحرای خاک شور و یا حوضه ساغالان چای و جریانات پایین آجی چای را شامل میشود. (صفحه ۶۲)
همانطوریکه در سند مورد بحث هم آمده، در دشت صاف بین صوفیان و تبریز دو رود تقرببا به موازات هم جریان دارند. شمالی بیشتر مشهور به سینیق چایی و جنوبی آجی چای میباشد. در این سند تاریخی به رود شمالی با نام ساغالان چای اشاره شده است. ساغالان از نام روستای مورد بحث اخذ، به رود آبیاری کننده اراضییش و بیشتر مشهور به سینیق چایی اطلاق و در این سند منعکس گشته است.
منبع: