زبان تُورکی را نباید در پستوی خانه نهان کرد

+0 به یه ن

 محمد رحمانی فر

پسوند جعلی “آذری” را به انتهای نام پروفایل خود چسبانده و همچون مأموران کافکایی بدون هیچ گونه پیش‌زمینه‌ای و بدون هیچ‌گونه تفهیم اتهامی مرا به “محاکمه” (۲) میکشد و پس از اینکه مرا با انواع تهدیدها و برچسب‌زنی‌ها و اتهامات بی‌اساس مواجه می‌سازد اظهار می‌نماید که “ما خودمان تورکیم و تورکی زبان مادری ماست و برایمان عزیز است. اما فارسی هم زبان ملی ماست و اجازه نمی‌دهیم کسی با آن دشمنی بورزد…”

حرف‌هایش که تمام می‌شود، من همچون آقای “ک”(۳)، و شاید هم به شیوه‌ای متفاوت، سعی می‌کنم ابهامات موجود را برطرف نمایم. در درون خودم خطاب به این مأمور کافکایی می‌گویم:

[اولا] اگر شما تورک هستید و زبان مادریتان تُورکی است، پس این پسوند آذری را چرا به آخر نام خود چسبانده‌اید؟ بالأخره برای ما مشخص کنید که شما تورک هستید یا آذری؟

ثانیاً با استناد به کدام مستندات قانونی ادعا می‌کنید که زبان فارسی “زبان ملی”! ماست؟

ثالثاً در کدام یک از نوشته‌های من مصادیق دشمنی با زبان فارسی را مشاهده کرده‌اید؟ اصلاً چرا باید من یا هر کس دیگری با هر زبان دیگری دشمنی داشته باشد؟ مگر ممکن است یک زبان به خودی خود مایه دشمنی باشد؟

شما هیچ جمله‌ای نمی‌توانید در نوشته‌های من پیدا کنید که از آن بوی دشمنی با زبان فارسی به مشام برسد. تسلط من به زبان و ادبیات فارسی اگر بیشتر از شماها نباشد،قطعاً کمتر از شماها نیست. من چندین کتاب به زبان فارسی تألیف و یا ترجمه کرده‌ام. (یعنی، بیشتر از شماها به این زبان خدمت کرده‌ام.)

پس دلیل این همه تهدیدها، برچسب‌زنی‌ها و اتهامات بی‌اساس چیست؟ جز این است که شما دشمن زبان مادری خویش هستید و حمایت من از این زبان را برنمی‌تابید؟

شما فکر می‌کنید با تکرار جمله کلیشه‌ای “ما خودمان تورکیم و تورکی زبان مادری ماست و برایمان عزیز است.” می‌توانید سر و ته قضیه را هم بیاورید و بهانه‌ای برای توجیه دشمنی‌های خویش با زبان مادریتان پیدا کنید؟

اگر زبان تُورکی واقعاً برایتان عزیز است چرا آنگونه که برای زبان فارسی دلسوزی می‌کنید برای زبان مادریتان دل نمی‌سوزانید؟ (دقت کنید که گفتم “آنگونه”)؛ یعنی، اینکه من از شما انتظار ندارم برای زبان مادریتان بیشتر از زبان فارسی دلسوزی کنید. بلکه از شما می‌خواهم زبان مادریتان را هم درست به اندازه زبان فارسی “عزیز” بشمارید.

لازمه عزیز شمردن یک زبان دلسوزی برای آن زبان و خدمت به آن زبان است. لازمه عزیز شمردن یک زبان تلاش برای تقویت آن زبان و تقلا برای جلوگیری از مرگ یا استحاله آن زبان است.

من از شما می‌پرسم: اکنون کدام یک از این دو زبان بیشتر در معرض خطر نابودی یا استحاله قرار دارد؟ آیا زبان فارسی که سالانه بودجه‌های سرسام‌آوری از محل بیت‌المال برایش صرف می‌شود و ده‌ها نهاد و بنیاد با هزاران استاد و معلم و پژوهشگر مشغول تقویت و گسترش آن در اقصا نقاط عالم هستند، با یک نوشته یک صفحه‌ای من به زبان مادریم که زبان مادری شما هم است به خطر می‌افتد ولی زبان تُورکی که از کوچک‌ترین حمایتی برخوردار نیست و امکان تدریس در مدارس برایش فراهم نیست و حتی امکان ظهور و بروز در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های پرمخاطب تلویزیونی و رسانه‌های سراسری هم برایش مهیا نیست با هیچ خطری مواجه نمی‌باشد؟

آیا همین که ادعا کنیم زبان مادریمان برایمان عزیز است، کفایت می‌کند. آیا تلاش برای نهادینه کردن زبان مادری در زندگی فردی و اجتماعیمان به منزله دشمنی با سایر زبان‌هاست؟ به راستی شما در زندگی فردی و اجتماعی خویش چه جایگاهی برای زبان مادری خویش قائل هستید؟

آری من مخالف پنهان کردن زبان تُورکی در پستوی خانه‌ها هستم. حرف من این است که زبان تورکی باید در زندگی فردی و اجتماعی ما جاری و ساری باشد تا ما بتوانیم در کنار نقش ارتباطی آن از کارویژه‌های شناختی(cognition)، هویتی، آموزشی و تربیتی آن نیز بهره‌مند شویم.

 پ ن:

۱- شاملو: “عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد”

۲و۳- اشاره به رمان مشهور فرانتس کافکا با عنوان “محاکمه”

نقدی به طرح تست بسندگی زبان‌فارسی

+0 به یه ن

یول‌پرس – ایلقار موذن‌زاده: اخیراً شاهد طرحی تحت عنوان سنجش سلامت برای کودکان پیش‌دبستانی ارائه شده است. این طرح که با اعلام معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش و همکاری سازمان آموزش و پرورش کودکان استثنایی در حال انجام است، با هدف بررسی میزان آمادگی انحصاری زبان فارسی، و تحت عنوان: سنجش سلامت اعلام شده است.
مجریان این طرح از کلماتی مانند: «خدمات مترقی و ارزشمند» استفاده کرده‌اند. اینکه چنین طرح‌هایی در مقایسه با کشورهای توسعه یافته و حتی کشورهایی بسیار کم توسعه یافته تا چه اندازه مترقی و ارزشمند است، قابل بررسی است.
در این طرح که برای پنج ساله‌ها و چهار ساله‌ها ارائه شده، از کلماتی مانند: “مداخله” نیز استفاده شده است. «اگر بتوانیم سنجش را دوسال عقب ببریم امکان مداخلات بهتری فراهم می‌شود!» در بخشی دیگر از سخنان معاون آموزش ابتدایی عبارت: «عدالت آموزشی» را نیز می‌خوانیم!

نمی‌دانم معنای کلمه‌ی “عدالت” به چه شکلی تفسیر می‌شود! آیا اینکه از بین بردن زبان مادری جمعیت غیرفارس، عدالت نامیده شود یا نه، نیاز به قضاوت صاحب‌نظران روانشناسی آموزشی و علم اخلاق دارد.
حل مساله‌ی افت تحصیلی به خاطر عدم تحصیل به زبان مادری با از بین بردن زبان مادری و کشتار هویتی، شبیه این نیست که دندان درد را با کشتن صاحب درد درمان کنیم؟!
اگر جمعیت غیرفارس در کنار دسته‌ی دیرآموزان قرار داده می‌شود، مقصرش متولیان امر آموزش است(علت)، یاجمعیت غیرفارس (معلول)؟ حال غافل از اینکه در طی چند دهه‌ی اخیر قشر عظیم روشن‌فکران، دانشمندان، هنرمندان و حتی رتبه‌های برتر کنکور و سایر رقابتهای علمی از بین همین جمعیت است.

با بررسی کشورهای توسعه یافته و حتی بسیار کم توسعه یافته، از اینکه مسئولان رویکرد علمی، عملی و زیربنایی داشته باشند بیشتر قطع امید کرده، بر میزان تاسفمان می‌افزاید.
️کشورهای زیادی را سراغ داریم که مردمش به چند زبان صحبت می‌کنند اما سیستم چند زبانه‌ی موفقی هم دارند. کشورهای کانادا، بلژیک، بوسنی و هرزگوین، پاپوآ، گینه نو، روآندا، سیشل، وانوات، اتریش، سنگاپور، سنگاپور، اسپانیا، سوئیس، پالائو، عراق، افغانستان، آفریقای جنوبی، هند، بولیوی و…که از سه تا سی‌وهفت زبان رسمی در کشور دارند و مشکلی هم ایجاد نمی‌کند.
چرا دو زبانگی را فرصتی برای رشد قابلیت‌های مغزی و علمی افراد جامعه ندانیم؟

وقتی نظریه یوریل واینرایش و هاکت را در خصوص تعریف فرد دوزبانه می‌خوانیم، به این نتیجه‌ می‌رسیم که، چه بسا تعریف متصدیان و مسئولان آموزشی از دو زبانگی یک تعریف غیرنظری و اشتباه هم باشد! به زعم اینان دوزبانه فردی است که در خانه و جامعه به یک زبان تکلم کرده و در مدرسه به زبانی دیگر تحصیل می‌کند. حال آنکه دو زبانه از تعریف بسیاری از زبان‌شناسان شبیه تعریف واینرایش است، او دوزبانه را کسی می‌نامد که بتواند دو زبان را به تناوب و به جای یکدیگر به کار گیرد: «دوزبانه به کسی گفته می‌شود که بتواند برای ارتباطات اجتماعی از دو زبان استفاده کند.»
چرا اقلیت ارمنی از حق تحصیل به زبان مادری برخوردار می‌شود اما سایر ملل غیرفارس هر روز بخشنامه و روشی مدرن و جدیدتر برای اضمحلال هرچه بیشتر زبانشان دریافت می‌کنند؟!
چرا مسئولان امر تحقیقات گسترده زبانشناسی در حوزه یادگیری را مدنظر قرار نداده و از پتانسیل‌های دوزبانگی برای ارتقای سطح یادگیری استفاده نمی‌کنند؟ مثلا در تحقیقی که کشاورز و آستانه (۲۰۰۴) انجام داده بود، با مطالعه روی دو زبانه‌های فارسی- تُرکی نشان داده بودند که دوزبانگی تاثیری مثبت در فراگیری واژگان زبان سوم (انگلیسی) دارد.
یا تحقیقی که به اهمیت استفاده از زبان مادری می‌پردازد که می‌تواند اشتیاق آن‌ها را برای یادگیری از طریق کم کردن درجه و شوک زبانی و فرهنگی را که آن‌ها مواجه می‌شوند زیاد کند. (اویرباخ، ۱۹۹۳) یافته‌ها و تحقیقات علمی نشان می‌دهد که یکی از بهترین شاخص‌ها و پیش‌بینی کننده‌های توانایی در زبان دوم تسلط در زبان مادری است. (کارگروه استانفورد، ۱۹۹۳)

️و در پایان، این مسئولان که نگاهی زیربنایی و انسانی به قضیه ندارند، چطور با ابعاد روانی این مساله مواجه شده و با جمعیت شصت- هفتاد درصدی مطالبه‌گر کشور چه خواهند کرد؟
لمبرت می‌نویسد که فراگیران زبان دوم همزمان که شروع به از دست دادن مقداری از وابستگی‌ها به فرهنگ بومی خود می‌کنند، نوعی احساس تاسف و سرخوردگی را تجربه می‌کنند. (۱۹۶۷)

آردینی اوخو


  • [ 1 ]