+0 به یه ن
او ایل کونکوردا ایصفهان بیلیم یوردونون کامپیوتر مهندیسلیگیندن قبول اولدوم و وئریلن برنامه اوزره او بیلیم یوردودا آد یازدیرماغیم گره کدی. یایین سون گونلرینین بیری و آخشام ساعات 4 ایدی کی، تبریز تئرمینالیندا آتا-آنام و باشقا یولا سالانلارلا ساغ اولاشیب اوتوبوسا میندیم. آز سونرادا فیکیرلی-فیکیرلی یالقیزجاسینا ایصفهان شهرینه یوللاندیم. اوتوبوس 16 ساعات یول گئدیب، دیبده ایصفهانا چاتدی، منده ایلک دفعه اولاراق اورانی یاخیندان گؤردوم. سحری آختارا-آختارا بیلیم یوردونو تاپیب، اوول تئرمه یازیلما ایشلریمی ناهاراجان بیر تهر یئر به یئر ائتدیم. دئدیلر نئچه گون سونرا درسلر باشلایاجاقدی، اونا گؤره منده تازادان تبریزه دؤنمه لی اولدوم.
گونلر گئچدیکده بیلیم یوردونا گئتمک واختیم یئتشینده، یئنیدن ایصفهان اوتوبوسونا میندیم. بو سفر قاباقکیندان فرقلی اولدو. آلچاق بوی، چاتماقاش، بوغلو و مندن ایکی-اوچ یاش بؤیوک اولان بیر نفر، گلیب منیم کناریمدا اولان پنجره طرفینده کی بوش صندلده ایلشدی و کئف-احوالدان سونرا اونوندا ایصفهان بیلیم یوردو اؤیرنجیسی اولدوغو بللی اولدو. منده یوبانمادان، مودیریت ریشته سینده بئشینجی تئرمی اوخویاجاق ریضا آدلی اؤیرنجیدن دانیشگاها گؤره ایضاحلارینی دیله دیم. خوش صؤحبت ریضا ایسه جوابیمی بئله سؤیله دی: دروازا شیرازدا یئر آلان ایصفهان بیلیم یوردو، اؤلکه نین بؤیوک و عین حالدا گؤزه ل دانیشگاهلاریندان بیریدی. فاکولته لرین چوخو اورانین آشاغی طرفینده دی و قیز-اوغلان یاتاق ائولریده یوخاریسیندادیر. سرویسلر دالبادال اؤیرنجیلری دانیشگاهین ایچینده آشاغیدان یوخارییا و ترسینه یئر به یئر ائله ییرلر. اؤیرنجیلر ناهاری آشاغیدا یئییرلر، صوبحانه ایله شامیدا یوخاریدا. تجروبه لی اؤیرنجی وورغولادی، اؤیرنجییه هر ذاددان اؤنملی، گئجه قالماغی اوچون بیر اویغون یئردیر! ریضا مندن سورغولار سوروشوب، یاخشی وضعیعتده اولمادیغیمی دوشوندو. آردینجا دئدی: "دانیشگاه قیزلارین هامیسینا خوابگاه وئریر، آنجاق اوغلانلارا یوخ! چونکو یئرلری آزدی. اوغلان دانشجولاری اوچون دانیشگاهین فقط دؤرد دانا اوچ-دؤرد طبقه لی خوابگاهی وار. منه بو ایل خوابگاه وئریبلر، سنده گل گئده ک هله بیزیم اوتاغا، اوندان سونرا گؤره ک نه اولاجاق!؟ هم اوتاقلاریم هامیسی تورکدورلر، هئچ بیر ذاد دئمزلر! سن اصلا قورخما منیم الیمدن هر نه کؤمک گلسه، اسیرگه مه رم!" بئله لیکله، ریضا تکین یاردیم سئور بیر اینسانلا تانیش اولوب، اوره کدن سئوینیب، ایضطیرابلاریم خئیلک آزالدی. بیر موددت سونرا، ماشین زنجان طرفلرینده شاما ساخلادی. بیزده دوشوب شام اوچون ائومیزدن گتیردیگیمز یمکلری بیر میزین دؤوره سینده یئدیک. شامدان سونرا ایسه، ماشیندا اوتوروب یوخلاماغا چالیشدیک.
سحر تئزدن ریضایلا بیرلیکده ماشیندان دوشوب بیلیم یوردونا گئتدیم و اوچونجو یاتاق ائوینین ایکینجی طبقه سینده یئرلشن ریضاگیلین اوتاقلاینا گئچدیم. آغیر ور-وسایلیمی او بئش تختلی اوتاقدا بیر قیراغا قویدوم و صوبحانه یئدیکدن سونرا کیلاسلاریما گئتمک اوچون، سرویسه مینیب دانیشگاهین یوخاریسیندان آشاغیسینا یوللاندیم. درسلر او گوندن باشلامیشدیلار، منده داها بیر موددت او غریب شهرده قالمالی ایدیم. بونونلا بئله، گئجه لر قالاجاق یئریم هله بللی دئییلدی! یاتاق ائولرینین سوروملوسو آد یازدیرماغا گلدیگیم گون منه برک-برک وورغولامیشدی کی، سنین ایمتیازین یاتاق ائولرینده اوتاق وئرمگه چاتماییر، گره ک گئدیب شهرده ائو ایجاره ائده سن!
آخشام چاغی اوتانا-اوتانا ریضاگیلین اوتاقلارینا گلدیم. اورادا هم ریضانین اوتاقداشلاری، همده اؤزومه تای 3 نفر باشقا اؤیرنجیله تانیش اولدوم. تازا اؤیرنجیلرین بیری، اوجا بوی، بوغلو پرویز ایدی کی، منیم کیمی تبریزین دهخدا دبیریستانیندا درس اوخوموشدو. مودیریت ریشته سینه قبول اولموش بو اؤیرنجینیده ریضا اؤزویله فاکولته لریندن گؤتوروب اوتاقلارینا گتیرمیشدی. پرویز نظریمه تانیش گلسه ده، بوراجان اونونلا بیر کلمه ده قونوشمامیشدیق. منله بیر بویدا، بیر یاشدایدی، آنجاق ندنسه ساچلارینا ایندیدن دن دوشموشدور!؟ هر حالدا، اوتاقداکیلار آراسیندا عادی صؤحبتلر اولوب، هره باشقالاریلا آرتیقراق تانیش اولدو. او گئجه شام یئدیکدن سونرا، ریضا تازا اؤیرنجیلره اوز توتوب توصیه لر وئردی. ریضا دئدی، بو طبقه ده بیر بؤیوک سالون وار و سیز سالونا ییغیشساز داها یاخشی اولار! مسئوللار سورغو-جوابا گلنده دئیرسیز، شهرده ائو ایجاره ائله مگه بیزیم پولوموز یوخدور! اوندا دانیشگاهدا مجبور اولار یاتاق ائوی وئرر یاداکی قویار بو ایلی ائله سالوندا قالارسیز! ریضا وورغو یاپدی کی، بیزده ائله بو یاخینداییق و الیمیزدن گلنی گؤره ریک. بئله لیکله، او گئجه بیز 4 نفر تازا اؤنجیلر وساییللاریمیزی ریضاگیلین اوتاقلاردان سالونا داشیردیق.
اوچونجو یاتاق ائوینین سالونو، اصلینده یاتاق ائوینده قالان اؤیرنجیلرین ناماز قیلماقلاری و باشقا مراسیملر اوچون نظرده توتولموشدو، آنجاق یاتاق ائوی آلماغا ایمتییازلاری چاتمایان کاسیب اؤیرنجیلر، هده-قورخولارا باخمایاراق اورانی یییه لندیلر! 15 تخت یئرلشه بیلن سالوندا، گوروپلاشمیش 5 تورک، 4 کورد، 3 لور و 3 فارس اؤیرنجی تئزلیکله بیر آرایا گلدیلر. پرویزله من ائله ایلک گوندن یولداش اولوب، او بؤیوک اوتاقدا یاشاماغا باشلادیق. سحر باشلاری هره اؤز کیلاسلارینا گئدیردی، آمما آخشام باشلاری بیر اولوردوق. جوما گونلری ایسه، بیرگه ایصفهاندا دولانماغا چیخیردیق، اؤزه لیکله ده اورانین ایچیندن سوووشان زاینده رود چایینین قیراغینا گئدیب گزیردیک. او زامانلار منه و پرویزه، بوتون غریب اوتاقداشلاریمیز کیمی، تئز-تئز قوهوملار طرفیندن نامه گلیب حالیمیزی ده ییشیردی. بونونلا بئله بیز فورصت تاپاندا عاییله میزی گؤرمک اوچون، اوتوبوسا مینیب بیرلیکده تبریز دئیه وطنه دؤنوردوک. ایکیمیزده درسی کیتابلاریمیزی مطالیعه اوچون ائومیزه گتیریردیک، آنجاق اونلاری ورقله مه دن یئنیدن دانیشگاها قایتاریردیق!! تبریزدن ایصفهانا قاییداندادا قرارلاشیب قوشا قاییدیردیق. بیرده، ایصفهان بیلیم یوردوندا چئشیدلی گوروپلار اؤلکه مسئله لری باره سینده ییغینجاقلار قوروردولار و ایشتیراک ائدنلر آراسیندا قیزغین دارتیشمالار چیخیردی. پرویز بو ییغینجاقلارا گئتمگه ماراقلی ایدی، آمما من اؤزومو دانیشیقلارا قاتمیردیم. هر حالدا، من لاپ ایلک گونلردن پرویزین بیر کیتاب سئور اینسان اولدوغونو و سوره کلی اؤیرنمه یه چالیشان بیر اؤیرنجی اولدوغو آنلادیم. اوول تئرمین آخیر-آخیرلاری ایدی کی، یولداشیما دئدیم: "پرویز من کیلاسدا دالیدا اوتوراندا، نه اوستادین تخته ده کی یازیلارینی، نه ده اؤزونو سئچیرم!؟" پرویزده گوله رک جواب وئردی: "منده والله، ائله اولورام!!" بئله جه او گونلرین بیرینده گؤز دوکتورینه گئدیب، ایکیمیزده عینکلی اولدوق. گؤزلوک تاخاندان سونرا تازا باشا دوشدوک کی، ایصفهان شهری، هابئله ایصفهان بیلیم یوردو نه قدر گؤزه ل ایمیشلر!!
او ایل درسلر قورتولانا یاخین، اوتاقداشلار سئوینه-سئوینه اونلارا چاتان نامه لرین سایینی اوجادان هامییا بیلدیریردیلر. نتیجه ده ده بللی اولدو کی، پرویزله منه هامیدان چوخ نامه گلیبدیر! بیزیم هره میزه دوز 48 نامه پاکتی چاتمیشدی. آنجاق منیم نامه پاکتلریمین بیرینین ایچینه اوچ دانا باشقا-باشقا نامه نی یئرلشدیرلمیشدیلر! بونا گؤره پرویز منیم نامه لریمین چوخ اولدوغونا اعتیراف ائدیب، بیرینجیلیگیمی قبول ائله دی! بئله جه هامی منی اوجادان آلقیشلادی!
دانیشگاهین یای تعطیللری یئتیشیب، بول-بول آجی-شیرین خاطیرلری اولان اوول ایلیمیز سونا چاتدی. بیزیم نومره لریمیز ائله ده یاخشی اولمادیلار! هرحالدا، اوچ آی تعطیللری گئچیرتمک اوچون، هامی اؤز یوردونا دؤنمگه حاضیرلاندی. منده بوتون اؤیرنجی یولداشلاریمدان ساغ اوللاشیب، ریضا، پرویز و نئچه باشقا اؤیرنجیله بیرلیکده تبریزه قاییتدیم. تبریزده بیر-بیریمیزدن آیریلدیق و هر کیم تله سیک اؤز عاییله سینین یانینا یوللاندی.
او یای گونلرینین بیرینده ناهاردان قاباق، پرویزی گؤرمک اوچون قاپیلارینا گئتدیم. بالاجا آغیمتیل دمیر قاپینی دؤیدوکده، قاپینی آچان ائله یولداشیم اولدو. او، ائولرینده باشقا بیر آدامین اولمادیغینا وورغو یاپاراق، مندن ایچری گئچمه گیمی دیله دی. منده قاپیدان اوزون سوو دهلیزه گئچدیم. اورادان بالاجا اوستو اؤرتولو حیطلری قارشی طرفده گؤرسنیردی. هر حالدا، باشماقلاریمی چیخاردیب، دهلیزدن ساغ الده اولان قوناق اوتاغینا داخیل اولاراق، گئچیب اورانین اورتاسینا قویولان موختته یه دایانیب اوتوردوم. یولداشیم، خوش گلدین دئدیکدن سونرا چای گتیرمک اوچون ائولرینین او بیری طرفینه گئتدی. من ایسه، ساکیت-ساکیت قوناق اوتاغینا گؤز دولاندیردیم. اورادا منی ماراقلاندیران شئی، یولداشیمین یوخاری باشا قویولموش بالاجا کیتابخاناسی اولدو. تاختادان دوزلمیش کیتابخانانین اوچ طبقه سی وار ایدی و هر طبقه ده 40-30 معمولی کیتاب یئرلشه بیلردی. کیتابخانانین آشاغیسدا بالاجا کومود ایدی. آز سونرا پرویز چایلا میوه گتیریب منه توتدو. سونرا قارشی طرفده اوتوروب، "ساغ اولاسان قودرت کی منی یاد ائله میسن!" دئدی. بیز چایلاشاراق او یاندان-بو یاندان اؤزلیکله ده اؤتن ایلدن قونوشدوق. حرارتله ریضانین یاخشیلیقلارینی ایکیمیزده آندیق. من، یئری گلنده یوخاری باشا ایشاره ائدرک دئدیم: "پرویز ایمکانی اولسا کیتابلارووو گئدیم یاخیندان گؤروم!؟" پرویزده گولومسه رک، "خواهیش ائله ییرم، بویورون!" دئدی. بئله جه آیاغا قالخیب کیتابلارا دوغرو گئتدیک. اوست طبقه ده مرتضی مطهری یازان چئشیدلی اثرلری گؤردوم. اورتایلا آشاغی طبقه یه ده آیری-آیری یازیچیلاردان اولان مذهبی کیتابلار گؤرسنیردیلر. هابئله مطهرینین دئدیکلریندن بیر جومله، قلمله کاغاذ اوستونه یازیلیب چسبله کیتابخانین سول بؤیرونده کی بوش یئره یاپیشدیریلمیشدی: "اؤزونوزدن مودافیعه ائدرسینیز، موققدس ایش گؤروبسونوز. میللتدن دیفاع ائتمک ایسه داها موققدسدیر. چونکو شخصی گؤروش تبدیل اولور میللی گؤروشه و اینکیشاف ائدیر." پرویزده بیلیردی، من چوخراق رومان اوخویورام. اؤزه لیکله ده ذبیح اله منصورونون ترجمه لرینی بیلیم یوردو یاداکی باشقا بیتیک ائولریندن آلیب موطالیعه ائدیردیم. آمما منیم ائومیزده کی غیر درسی کیتابلاریمین سایی اون دانادا اولمازدی! هر حالدا، من پرویزین کیتابخاسیندان تعریفلر ائدیب اونو آلقیشلادیم. اودا ایناملا مطهرینین بؤیوک بیر یازار اولدوغونو وورغولاییب، تعریفله دی. سونرادا قاییدیب بایاقکی یئریمیزده اوتوردوق. میوه لردن سویوب، دانیشا-دانیشا یئدیک. بیر ساعات سونرا ایسه، دوروب پرویزله ساغ اوللاشیب ائومیزه گئتدیم.
ایکینجی یای تبریزه گلیب پرویزگیله گئدنده، اونون کیتابخاناسیندا تعججوبله گؤردوم: علی شریعتینین کیتابلاری اوول طبقه یه دوزولورکن، مطهرینین یازدیقلاری اورتایا یئنیبدیر! باشقا کیتابلار ایسه آشاغیدا وار ایدیلار. بیرده، مطهرینین سؤزلرینین اوست طرفینه، شریعتینین بو جومله سی یاپیشدیریلمشدی: "بیر قومون مینیک وئرمگی اوچون، اینسان اولماق حیسسی اوندان آلینمالیدیر."
اوچونجو یای گئتدیگیمده گؤردوم: اوست طبقه یه قدیم ایران قونوسویولا یازیلان قالین-قئییم کیتابلار قویولوبدور! شریعتینین کیتابلاری اورتا و مطهرینین کیتابلاریدا آشاغی طبقه یه یئنیبلر! زرتوشتدان روایت اولان بو جومله ده قاباقکی یازیلارین اوستونه علاوه اولوبدور: "یاخشی فیکیرینیز، یاخشی عمل و یاخشی دانیشیغینیز اولسا، یاشایشینیز گؤزه ل و شیرین اولار."
او یایدان سونرا، چئشیدلی سببلره گؤره پرویزله ایرتیباطیمیز آزالدی. هر حالدا، دیبده ایکیمیزده ایصفهان بیلیم یوردوندان لیسانس آلیب یوردوموزا قاییتدیق.
نئچه یای سونرا، پرویزی یاخیندان گؤروم دئیه یئنه ده اونلارین قاپیلارینا گئتدیم. زنگلرینی باسدیم. قاپی آچیلارکن، ساچلاری بوس-بوتون آغارمیش، بوغسوز پرویزله قارشیلاشدیم! اؤپوشوب گؤروشندن سونرا ایچری گئچدیم. قوناق اوتاغی قاپیسیندان گیررکن، باخیشیم ایستر-ایستمز پرویزین کیتابخاسینا ساری دؤندو. آردینجادا بیر پرویزه باخدیم! کیتابلاردا ائله بیل یئنه ده ده ییشیکلیکلر وار ایدی! اوتورمادان، کیتابخانایا دوغرو یئریدیک. من حئیران-حئیران پرویزین کیتابلارینین بوتونلوکله ده ییشیلدیگینی گؤردوم. دوغرودان اینقیلاب اولموشدور!! کیتابخاناداکیلاری دیققتله آراشدیرماغا باشلادیم: محمدتقی زهتابینین ایران تورکلرینین اسکی تاریخی کیتابینی، هابئله او یازارین آیری کیتابلارینی اوست طبقه ده گؤردوم. جاواد هیئت چیخادان وارلیق درگیسینین چئشیدلی ساییلاریدا ایکینجی طبقه یه دوزولموشدولر. باشقا-باشقا تورک دیلینده یاییلان اثرلر و آذربایجانلا ایگیلی اولان کیتابلار ایسه، اوچونچو طبقه ده گؤرسنیردیلر. کیتابلارین بعضیسینی گؤتوروب، وراقلاییب، اهمالجا یئرلرینه قویدوم. نهایت، گئچیب کیتابخانین سول بؤیرونه باخدیم. اورایا یاپیشدیریلان فارسجا یازیلارین هامیسی گؤتورولوموشدورلر و اونلارین یئرلرینه، گؤزه ل بیر خط ایله بولود قاراچورلو (سهند) ایله صمد وورغوندان شعرلر چاپ اولونوب یاپیشدیریلمیشدیر. اوستلوک وورولموش سهندین "یاساق" شعرینی، دویغولاناراق اوخودوم:
طالعیمه سن باخ, دوشونجه لریم یاساق
دویغولاریم یاساق
کئچمیشیمدن سؤز آچماغیم یاساق
گله جگیمدن دانیشماغیم یاساق
آتا-بابامین آدین چکمه ییم یاساق
بیلیرسن؟
آنادان دوغولاندان بئله
اؤزوم بیلمیه, بیلمیه
دیل آچیب دانیشدیغیم- دیلده
دانیشماغیم یاساق ایمیش, یاساق.
آردیندان، اوره گیم چیرپیناراق صمد وورغونون "یاندیریلان کیتابلار" قوشماسینین بو پارچالارینی اوخودوم:
بیر ورقله تاریخلری، اوتان منیم قارشیمدا،
آنام تومریس کسمه‌دیمی‌کیخسرووون باشینی؟
کوراوغلونون، ستارخانین چلنگی وار باشیمدا،
نسیللریم قویمایاجاق داش اوستونده داشینی؛
آنام تومریس کسمه‌دیمی کیخسرووون باشینی؟
***
سور آتینی، دؤرد نالا چاپ! مئیدان سنیندیر ….آنجاق،
من گؤرورم آل گئیینیب گلن باهار فصلینی….
قوجا شرقین گونشی‌دیر یاراندیغیم بو تورپاق،
من یئتیردیم آل بایراقلی اینقیلابلار نسلینی؛
من گؤرورم آل گئیینیب گلن باهار فصلینی!
پرویز ایسه نئچه کلمه، اؤزونه، "آیدین" لقبی سئچدیگیندن و آنا دیلده یازی یازماغا باشلادیغیندان دئدی. آردیندان، کیتابخانین اوستونه قویولموش لوحه یه ال آتیب گؤتوردو و "قودرت بونادا بیر باخ!" دئدی. پرویز آچیقلادی، سون ترملرین بیرینده ایصفهان بیلیم یوردوندا قورولان بیر ییغینجاغا قاتیلیرکن، اورادان بو اؤزه ل لوحه نی آلمیشدیر. لوحه، عربجه دن-فارسجادان آریندیریلمیش چیلخا تورکجه ایدی. تورک کیملیگیندنده اوندا سؤز گئتمیشدیر. نئچه لحظه ده، کیتابخانین گئچمیشی فیلم تکین گؤزوم اؤنوندن گئچدی. سونرا ایسه لوحه نی پرویزه قایتاریب گولومسه یه-گولومسه یه دئدیم: "آیدین یولداش، بعضیلری سنه گؤره دئییرلر ها، نم-نییه بیزیم موسلمان بالالاریمیز دانیشگاهی قورتولاندان سونرا بوس-بوتون ده ییشیلیرلر!؟"
او جریانلاردان ایرمی ایله یاخین سوووشوبدور. آیدین تبریزده ایش تاپدیقدان سونرا ائولنیبدی. او، ده ده حیطیلریندن اؤز آپارتومانینا داشینیبدی. بیر "اوختای" آدلی اوغلودا اولوبدور. بیر دؤنه موبایللا قونوشاندا کیتابخاسیندان سوروشدوم. سؤیله دی: "او کیتابخانا ائله ده ده م گیلده قالدی، آنجاق اؤز ائویمده اوندان بؤیوک بیر کیتابخانا دوزلتمیشم. ده ده م گیلده کی کیتابلاریمی اورایا داشیرمیشام، چوخلو تازا چیخان تورکجه کیتابلاردا آلمیشام. گلرسن، گؤررسن!"