+0 به یه ن
سحر ساعات 7 حودودوندا تهراندان چیخمیش موسافیرلر، 6 ساعات سونرا پاریس ائشیگینده تیکیلمیش شارل دوقول هاوا لیمانیندا اوچاقدان ائندیلر. آغ کؤینک، اوخشار قارا خوت-شالوار گئیمیش ایکی کیشی، مودئرن و شولوق هاوا لیمانیندا بیرگه ایره لی گلیب، کیفلرینی دیغیرلادا-دیغیرلادا یوللارینی باشقا موسافیرلردن آییردیلار. قیسسا بوغلو، اورتا بوی، اورتا یاش کیشی ایله بوغسوز-ساققالسیز، اوجا بوی، قاباریق کوکسولو جوان اورادان بیر تاکسی توتوب، شهر مرکزینده اولان، باستیل مئیدانی یاخینلاریندا یئرلشن، مقصدلرینه دوغرو یولا دوشدولر. قارشیدا، یاشیللیقلارلار دولو اولان گؤرکملی پاریس گؤرسنیردی. قاباقدا اوتورموش قیسسا بوغلو آرخا صندلده کی جوانا دئییردی، پاریس دونیانین تایسیز شهری اولاراق دونیانین هر طرفیندن ایلده اورا 30 میلیوندان چوخ توریست گلیر. او دئییردی، شهرین یایی یازینا تایدی و گئجه لری گوندوز کیمی ایشیقلی اولور. قیسسا بوغلو، تانیش مکانلاری دالیداکینا آیدینلادیردی، تانیمادیقلارینی ایسه فرانساجا شوفئردن سوروشوب تورکجه سینی سفرداشینا سؤیله ییردی.
تهران بیلیم یوردونون اوستادلاریندان اولان دوکتور منصور، ایلده فرانسانین باشکندینه گل-گئد ائدیردی. بیلمسل ییغینجاقلارا قاتیلیردی و چئشیدلی بیلیم آداملاریلا گؤروشوردو. دوکتور پاریسه همیشه تک گلیردی، آنجاق بو یای سفری اؤزویله باجی اوغلوسو سعیدیده گتیرمیشدی. سعیده باشکندین گؤرمه لی یئرلرینی گؤسترجک ایدی و نئچه بیلیم اوجاغینا آپاریب اورالارلا تانیش ائده جک ایدی. دایی-باجی اوغلونون یئددی گونلوک سفری اؤنجه دن تاسارلانیب، هانسی گون هارا گئده جکلری بللی ایدی. ایلک گونو پروفئسور ژاکه ایله بیر اولاجاق ایدیلار، قالان آلتی گونه ایسه هوتئل توتموشدولار.
ماشیندا، دوکتور منصور سوربون بیلیم یوردونون اؤزه ل اوستادلاریندان حئسابلانان پروفئسور ژاکه دنده دانیشیردی. منصور اینترنت آراجیلا ژاکه ایله علاقه ده ایدی. بونونلا بئله هر سفر پاریسه گلنده اونونلا قرارلاشیب، یاخیندان گؤروشوردو. تازا چیخان مقاله لر، کیتابلار و درگیلرله آرتیقراق تانیش اولاراق گوندم مسئله لرینی اونون باخیشیندان اؤیرنیردی. ژاکه منصورون سوربوندا اوستادی اولموشدو، آمما گئت-گئده ایلیشگیلری آرتاراق ایکی مقاله اورتاقلیقدا یازیب دوست کیمی اولموشدولار. پروفئسور ژاکه یئری گلنده دئیردی، بیزه اوچ نفردن آرتیق اوتورماغا و ایکی نفردن آرتیق قوناق قالماغا گلمه یین، چونکو اوچ نفردن چوخ اوتورماغا موبلوموز و ایکی نفردن آرتیق قالماغا یئریمیز یوخدور!
تاکسی، ساعات یاریم یول گلدیکدن سونرا باستیل مئیدانی یاخینیندا اولان پروفئسور ژاکه نین ائوینه چاتدی و موسافیرلری کیفلرینی گؤتوروب کیرایه لرینی حئسابلادیقدا قاییتدی.
دوکتور منصور قاباغا یئریییب ایکی مرتبه بینا قاپیسینین زنگینی باسدی و او یاندان قاپی آچیلیب، عینکلی، بوغسوز-ساققالسیز، اللی-آلتمیش یاشلی پروفئسور ژاکه ایله ساری تئل، ماوی گؤز آلیس اونلاری قارشیلادی. خوت-شالوارلی موسافیرلر ایچری گئچیب، ژاکه نین گؤستریشیله کیفلرینی پیلله لر قیراغینا بوراخیب، خوتلارینی یاخینداکی آسقیدان آسدیلار. قوناق اوتاغینا گئچمه میش، دوکتور منصور، "باغیشلایین!" دئیه رک، یئنیدن کیفینی سوراقلادی و کیفی آچیب قورابییه قوطوسونو اوندان چیخارتدی. سونرا، گولومسه یه رک سوقتی گتیریب، "بویورون تبریز قورابییه سیدی!" دئیه رک اوستادا تقدیم ائتدی. اوستاددا تشککور ائدرک سوقتی آلیب قیزی آلیسه وئردی. قوناقلار قوناق اوتاغینا گئچیب، ایکیسیده بیر طرفده اوتوردولار. اوستاددا قارشیلاریندا ایله شیب، قوناقلارا بیرده خوش گلدین دئییب گلدیکلریندن سئوینجینی بیلدیردی. ژاکه باشینی ترپده-ترپده بو سفرکی یولداشی سعیده گؤره منصوردان بیلگیلر ایسته دی. منصوردا سؤیله دی، یوکسک لیسانسی اولان، ایرمی بئش یاشلی سوبای سعیدین آتاسی بازار اهلیدیر و گلیب پاریسی گؤرسون، بیرده دوکتوراسینی اوخوماق اوچون نئچه بیلیم یوردونو آراشدیرسین! اوستاد ایسه، اینشاء آلله یاخشی و باشاریلی سفرینیز اولار دئدی.
یونگولواری گئیینمیش آلیس، میطباخدا تازا یئتیشن قوناقلار اوچون قهوه حاضیرلاییب گتیردی. بالا-بالادا سؤزلر آچیلیب، پروفئسور ژاکه ایله دوکتور منصور جیددی بحثلره باشلادیلار. اونلار حرارتله اورتا دوغونون حاضیرکی قارقاریشیقلیغیندان و دئوریملریندن دانیشماغا گیریشدیلر. هره سی سؤیله دی کی، نییه او بؤلگه نین اینتیقادا دؤزمه ین حؤکومتلری هئچ بیر اعتیراضی حاقلی بیلمه ییب هئچ بیر توپلانیشا ایجازه وئرمیرلر. هابئله ایکی بیلیم آدامی، نییه اوروپادا داها ائله ذادلارین اولمادیغینیدا دیرلندیردیلر. او چاغدا پروفئسورون خانیمی هله ایشیندن گلمه میشدی، آنجاق بیلیم یوردونون اوول ایلینی تازا قورتارمیش، اون یئددی یاشلی قیزی، آتاسینین یانیندا اوتوروب بحثلره قولاق آسیردی و کشیلره گؤز دولاندیراراق اؤزونون ایشلرینه ده فیکیرلشیردی. سعید، آنادیلی تورکجه ایله فارسجادان باشقا آزجادا انگلیزجه بیلیردی. گلمه میشدن قاباق دایی بیر آز فرانسا دیلی اؤیرنمه یی اونا تاپیشیرمیشدی، آمما او هر یئرده انگلیزجه نین درده ده یه جکنی سانیرکن دایینین بو قونوداکی سؤزونو جیددی توتمامیشدی. تئز-تئز تر باسان گنج، ایکی دفعه انگلیز دیلینده ائو صاحابلاریندان تشککور ائتدی، آنجاق آتادا بالادا جاوابینی فرانساجا وئردیلر. سعید، هردن موبایلیله اؤزونو دوموک ائتمه یه چالیشیردی، هردنده سؤزلریندن باش چیخارتمایان اوستادلارا گؤز تیکیردی. اوغلانین گؤزو گؤزل قیزا ساتاشاندا ایسه آرزولاییردی، کئشکم فرانسا دیلینی بیر آز اؤیرنمیش اولایدی! اوره ییندن گئچیردی، کاش آلیس گلیب اونلارین طرفینده کی موبلدا ایله شئیدی و یاخیندان گؤزلرینه باخا بیلئیدی! دوشونوشوردو، ایراندا قادینلار سئوه-سئوه قارا ساچلارینا ساری بویا وورارکن اؤزلرینی اوروپالیلارا اوخشاتماق ایسته ییب ساری ائدیردیلر، آنجاق بو قیز لاپ ائله اصیل ساریدیر! آلیس کنارلارا گئدنده سعید دؤنوب اونا گؤز گزدیرمک ایسته ییردی، آنجاق دورومونو آنلاییب لاپ زورلا اؤزونو ساخلاشدیریردی.
قوناقلار گلندن بیر ساعات سوووشمامیشدی کی، ژاکه یئنی چیخارتمیش کیتابلارینی گؤسترمگه گؤره منصوردان ایسته دی، دوروب بیرلیکده اونون موطالیعه اوتاغینا گئتسینلر. موطالیعه اوتاغیندا ژاکه ال اوزادیب، "باستیل تاریخینده ایجازه وئریلمه ین گؤستریلر!" و "اورتا دوغودا نییه دیکتاتورلوق بیتمیر؟" آدلی ایکی کیتابی کیتابخانادان گؤتوردو و اونلاری ماسا اوستونه قویدو. سونرا کیتابلارین باشلیقلارینی گؤستره رک ییغجام-ییغجام قونولاری آیدینلاتماغا چالیشدی. ایلک کیتابلا ایلگیلی قیسساجا ایکی اؤرنکدن سؤز آچدی. اوولده آذربایجان تورکلرینین قاراباغدان سورگون اولدوقلاریندان و خوجالی فاجیعه سیندن دئدی. سونرا ایسیراییل حؤکومتینین فیلیسطینلیلره اولان ظولوملریندن دانیشدی. سونوج اولاراقدا آرتیردی، ائرمنی ایله ایسراییل لابیلاری ایجازه وئرمه ییب بیرا سیرا اعتیراضللار باستیلده گئچیریله رک دونیا بعضی اؤنملی اولایلاردان آرتیقراق خبر تاپسین!! پروفئسور ائتیگیلنمیش دوکتور منصورا دئدی، بیزلر گره ک، اؤلکه میزین و حتتی دونیانین خطرلره اوغراماسینی اؤنله مک اوچون، باشاردیقجا حؤکومتلرین آزادلیغی خطره سالان عمللرینی نقد ائدک! ... اوستادلار یاخلاشیق اون بئش دقیقه سونرا قوناق اوتاغینا قاییتماق ایسته دیلر و اوندایدی کی ژاکه گؤزله نیلمزدن دئدی: "دوکتور، بیر سؤزده سعیده گؤره دئمک ایسته ییردیم!! سعید آلیسه باخاندا بئله نظره گلیر کی، اوغلان بوراجان اصلا قادین گؤرمه ییب!؟؟" چوخ-چوخ تعججوب ائدیب تاسوفله نن منصور ایسه جوابلادی: "اوستاد چوخ-چوخ باغیشلایین! چوخ-چوخ باغشلایایین کی منیم یولداشیم بئله سیزی ناراحات ائدیب. منیم فیکریم سیزین دیرلی بحثلریزده ایدی، سعیده ائله فیکیر وئرمیردیم. ایندی اونونلا دانیشارام!" ژاکه دئدی: "باغیشلایاسان دوکتور، سنین باجی اوغلووون بو گئجه بو حالی ایله بیزده قالماغی منیم عاییله مه خطرلی اولار! آنجاق اونو بیر آزدان ائشیگه آپارسان، وضعیتی ده ییشیلیرسه خطری آزالار. گئدین آمما شام واختیناجان ایشلریزی گؤروب قاییدین." قیزاران دوکتور منصور ایسه دئدی: "ائله ایندی ائشیگه چیخاریق، گؤروم نه ائده بیلرم."
پروفئسور ژاکه، قوناقلار اوچون نظرده توتولان ایکینجی طبقه ده کی اوستونده آچاری اولان اوتاغی گؤستردی، اؤزو ایسه موطالیعه اوتاغینا قاییتدی. آلیسده اؤز اوتاغینا یوللاندی. فیکیرلی دوکتور منصور ایله سعید پیلله لرله وساییللرینی بوراخدیقلاری یئردن یوخاری طبقه یه چیخارتدیلار و ایکی سهمانلانمیش تخت قویولموش تمیز اوتاقلارینا آپاردیلار. اوتاقدا، دوکتور منصور گؤزلرینی سعیده زیلله ییب، "باجی اوغلو دینجلمه میش گئده ک باستیل مئیدانینی بیر آز دولاناق!" دئدی. آردینداندا ائشیگه چیخماغا حاضیرلاندیلار. پالتارلارینی ده ییشیب یاریم قول کؤینک گئییب، لازیم اولا بیله جک پاسپورتلاریلا نقد یورولارینی جیبلرینه قویدولار.
دایی ایله باجی اوغلو بئش-آلتی دقیقه گؤنئییه ساری یئریدیکده اورتاسیندا اوجا ستون قالدیریلمیش باستیل مئیدانینا یئتیشدیلر. اونلار قونوشا-قونوشا جمعیت ایچینده قدم وورماغا باشلادیلار. دایی مئیدانین اورتاسینداکی ستونا گؤره نئچه جومله تاریخ سؤیله دی. هابئله، دونیادا آدلیم اولان باستیل اوپئراسی مکانینیدا گؤستردی. هر حالدا، اون-اون بئش دقیقه سونرا، دایی-باجی اوغلو گلیب مئیدانین بیر گوشه سینده سککی اوستونده اوتوردولار. دایی، اورادان شهرین اورتاسیندان سوووشان سئن چایییلا ایچینده دولانان قاییقلاری نیشان وئریب، اونلارا گؤره قیسساجا توضیحلر وئردی. سونرا ندنسه بیر موددت ساکیت قالدی. آمما بیردن-بیره قاشلارینی دویونله ییب، دینجلمه دن ائشیگه چیخماقلارینین اصلی ندنینی دئدی: "سعید من اوستاددان چوخ-چوخ خجالت چکدیم دئینده قیزینا باشقا تهر باخیرسان!! یاخشیسی بو ایدی کی، داها بیرده او ائوه قاییتمایاق، آنجاق قاییتماساق اوستاد اینجیک اولار. من بئله دوشونورم، سن راضی اولوب بیر اؤزه ل یئره گئتسن لاپدا یاخشی اولار!!" سعید اوولده بیر آز هویخان کیمی اولدو، آنجاق سونرا عوذور دیله ییب، فیکرینین گؤزل آلیسده اولماغینی و ایختیارینین آز قالا الیندن چیخدیغینی سؤیله دی. آخیردادا دایی مصلحت بیلن اؤزه ل یئره گئتمک اوچون راضیلیغینی بیلدیردی. بئله لیکله، دایی-باجی اوغلو آیاغا دوروب یاخینداکی اؤزه ل مکانا ساری یئریدیلر. اؤزه ل مکانین یولوندا، دایی اورانین اؤنملی قایدالارینی بیر-بیر سایماغا باشلادی. دیبده ده باجی اوغلونو اؤزه ل مکانا یئتیریب اورانین سوروملوسونا تاپیشیردی. اؤزو ایسه تازادان باستیل مئیدانینا بایاق کی یئرینه دؤندو.
دوکتور منصور ایکی-اوچ دقیقه او یان-بو یانا باخاراق سعیده فیکیرلشدی و اؤز-اؤزونه، "بونلار هر خطره گؤر نئجه چاره قیلیبلار!" دئدی. آردیندان، یاریم ساعات موبایلیندا کونفراسلاردا ارائه وئره جک مقاله لردن اوخودو. دوکتور منصور، همیشه کی کیمی اورتاداکی آنیت ستونونا و باشینداکی اؤزگورلوک فیرشته سی موجسسمه سینه باخاندا، دولاشیق-دولاشیق فیکیرلره گئتدی. آزادلیغا جان آتان موخالیفلرله دولو اولان، تاریخین قورخونج زیندانلاریندان بیری ائله دوز بورادایدی! اؤلومدن قورخمایان خالق بیرلشه رک تؤکولوب او دوستاغی ییخدیلار و زیندانی آرادان آپاریب دوستاقلاری قورتاردیلار. او غلبه نین نتیجه سینده اشرافلا کلیسانین یوزلر ایللیک ایمتییازلاری بیر یوللوق اورتادان گؤتورولدو. آردینداندا بشر و فرانسانین وطنداشلیق حاقلاری یازیلدی. بئله جه، باستیلین ییخیلماسی چئشیدلی اولایلی فرانسا دئوریمینین ایلک پاریلتیسی اولموش اولدو. دوکتور سونوج آلیردی، بئله اولایلار ایدی کی گلیشمیش فرانسانین قوراللی و دئمکراتیک بیر اؤلکه اولماسینا سبب اولوب. او دوشونوشوردو، ایندی باستیلین باسیلماسیندان ایکی یوز ایلدن آرتیق سوووشور، آمما بیزیم اورتا دوغودا هله ده، بیر نقد اولا بیلمه ین دیکتاتورون آرخاسی یئره ده یمه میش، یئرینه نقد اولا بیلمه ین باشقا بیر دیکتاتور چیخیر! آیری-سئچکیلیکلر و فسادلاردا هئچ واخت آزالمیر! دوکتور دوشونوشوردو، پروفئسور ژاکه بویوردوغو کیمی، دونیادا گره ک هر ذادی ائلئشتیره سن! چونکو هئچ بیر سیستیمه اینتیقادی باخیلمازسا، اونو تهدید ائدن خطرلری بللی اولماز! هر سیستیم ائلئشتیری اولونمالیدی، ائلئشتیری و اعتیراض اولونمادان هئچ ذاد گئدیب اؤز یئرینی تاپا بیلمز. دوزگون نقددیر کی، حؤکومتلرین فسادلارینین اوستونون آچیلماسینا و خالقین آیدین اولماسینا سبب اولار....
بیر ساعات سونرا، فرانسانی فتح ائتمیش کیمی داورانان کوکسو قاباقلی اوغلان مئیدانا دؤندو! گولومسه ین دایینین باخیشیندا او، آغیر دوکتورلوک تئزیندن مودافیعه ائتمیش اؤیرنجیلر کیمی شن و آرخایین گؤرونوردو. دایی-باجی اوغلو، یئنه آز موددت مئیدان چئوره سینده دولانیب اوراداکیلارا گؤز گزدیردیلر. سوندا ایسه گئجیکمه دن پروفئسورگیله قاییتدیلار.
او یای گئجه سی شامدان سونرا، پروفئسور ژاکه ایله دوکتور منصور یان-یانا اوتوروب، ایران دوروموندان دانیشماغا باشلادیلار. سؤزلری ایسه گلیب ایراندا یاشایان ائتنیکلره چاتدی. منصور دئدی: "اوستاد، ندنسه ایراندا بوراجان ائتنیکلره گؤره هئچ بیر رسمی ساییم یاپیلماییب!؟ آمما تخمین وورولور اؤلکه نین یوزده 40-30 –ی تورک، بیر آز آشاغی-یوخاری همن ساییجان فارس و قالانیدا باشقا ائتنیکلردن اولا. بونونلا بئله، بو اؤلکه ده تکجه فارس دیلی رسمی اولوب تبلیغ اولونور! فارسلاردان سووای او بیریلرین آنا دیللری دیرسیز و اؤلمه یه محکوم ساییلیب مکتبلره بئله یول وئریلمیر! بئله سیاستلرین نتیجه سینده ده فارس اولمایانلارین چوخو اریمه یه اوغروماقدادیرلار، آنجاق فارسلاشماغا یوخ دئییب اؤز کیملیگینی یییه لننلرده وار!" ژاکه دئدی: "دوکتور، دیلی دیرسیز ساییلان میللتین هر ذادی دیرسیز ساییلار، اونون وارلیغی تاپدالانیب واری-یوخو سؤمورولر! آنجاق تاریخ گؤستریب کی، هر بیر میللتین بیر یولا اینامی اولوب و اینامینا دوغرو یورولمادان چالیشیب، تئز-گئج چتینلیکلری آرخادا قویوب هدفینه یئتیشیبدی. بونا گؤره، بئله دورما دوشن اولوسون آداملاری گره ک کولتورلرینه صاحاب چیخیب آردیجیل اولاراق ایسته دیکلرینی گؤز قاباغینا گتیره لر." منصور دئدی: "اوستاد تاسوفله ایراندا بعضیلری آزادلیق و فرقلیلیک آمانلیغیمیزی خطره سالار دئیه آلقیلاییرلار! بیر چوخلاریدا تورکجه ایله باشفا دیللرین رسمی اولماسینین حاقلی اولدوغوندان دانیشاندا اؤلکه پارچالانار دئییرلر!" پروفئسور دئدی: "اوندا، سوئیس، بلژیک و باشقا نئچه رسمی دیللی اؤلکه لر نییه پارچالانمیرلار؟! بو، هره نین اؤز حاققینا یئتیشمه سی ایله قارشیلیقلی حؤرمتدی کی، اؤلکه نین خطرلرینی سووار باشقا ذادلار یوخ!..." اوستادلار دانیشان زاماندا، قارشی طرفده آلیس ایله دوز اونا بنزر و اونا تای گئیینن آناسی سعیدین او طرف-بو طرفینده اوتوروب، انگیلیز دیلیندن فایدالاناراق فرانسا دیلینده کی ایشه گلن ساده سؤزلری اونا اؤیره دیردیلر. هابئله، موبایلدا پاریسین خریطه سینی آچیب اوغلانا گؤرمه لی یئرلرین مکانینی گؤستریب اونلارا گؤره یاردیمجی توضیحلر وئریردیلر. سعیدین دویغولاری و باخیشی بوس-بوتون ده ییشیلمیشدی!
دایی-باجی اوغلو سفرلرینده پاریسین گؤرمه لی یئرلرینی گؤردولر. ایفئل بورجو، لووئر موزه سی، نوتردام کلیساسی، شانزالیزا خییاوانی، وئرسای کاخی، لوکزامبورگ باغی، سئن چایینین قیراقلاری و باشقا یئرلره گئدیب گزدیلر. بوللو گؤرونتولر گؤتوروب عکسلر سالدیلار. هابئله، بیلیم اوجاقلارینا گئتدیلر. سعید دریندن آنلادی کی، پاریسدن مدرک آلماق تهراندان آلماق کیمی اصلا آسان ایش دئییل! بلکه، دایی کیمی گره ک خطر قارشیلایان و بیلیم وورغونو اولاسان. دایی-باجی اوغلو اوچ دفعه ده چئشیدلی قوروپلارین گؤستریلرینه باستیل مئیدانیندا شاهید اولدولار. بیر دؤنه، سوریه یؤنه تیجیسی اسده قارشیت پوسترلر گؤتوره رک هایخیریردلار. بیر دؤنه قادین حاقلاری اوچون چیخمیشدیلر. سوندادا دوغال چئوره طرفدارلاری مئیدانا دولوشموشدولار. بئله جه، گؤستریجیلر خطرلر یئرلرینی گؤستریردیلر!
تهرانا دؤننده، دایی اوچاقدا اوزونو چئویریب کنارینداکی باجی اوغلویا دئدی: "سعید منه پاریسین ان گؤرمه لی یئری باستیل مئیدانیدی! فرانسانین تاثیرلی اولایلاری او مکاندا باش وئریب، ایندیده چئشیدلی قوروپلار اعتیراضلارینی قورخمادان و آزادجا اوردا بیلدیریر! ایستیردیم سوروشام، سنه گؤره پاریسین ان گؤرمه لی یئری هارادی؟ سن هانسینی بینیدین؟!" سعید، گئتدیکلری یئرلره اؤتری فیکیرلشدی. اتینین حلاللیغی بللی اولمایان لذذتلی یئدیکلری، ایراندا سوچ ساییلان ایچدیگی ایچملی آراقلار و خییاوانلارا باشی آچیق چیخان قادینلار ذهنیندن گئچدی. آنجاق، ایلک گون اؤزه ل مکانا گئدیب گؤزل قیزلار ایچیندن سئچیب قوشالاشدیغی حورویا تای قیز، بام-باشقا ایدی! اوغلانین دوداقلاری قاچدی، سونرا گولومسه یه-گولومسه یه دئدی: "پاریسین هر یئری گؤزلدی دایی! پاریس دوغرودان بیزیم ماللاردان دئین جننتدی، هر نه کؤنلوندن گئچسه اوردا وار!!"