+0 به یه ن
آردینی اوخو
+0 به یه ن
غفور امامی زاده خیاوی (سایت قیزیل قلم)
انقلاب بود و زمان تصفیه. گفتند در این وانفسا چه موقع مباحث غیر ضروری مانند زبان مادری است. کمی صبر کنید تا نهال انقلاب تناور گردد.
جنگ از راه رسید. باید دفاع می‌کردیم و خواسته‌هایمان را به بعد از پیروزی موکول می‌کردیم. آنگاه از تهاجم فرهنگی گفتند، که اگر زیاد اصرار می‌کردیم خودمان راهم پیاده نظام همان تهاجم فرهنگی قلمداد می‌کردند. یکی آمد و از اولویت سازندگی گفت و از ما خواست تا «صبر داشته باشیم». دیگری از ما خواست تا ریشه دار شدن نهال اصلاحات خواسته‌هایمان را به تعویق اندازیم.
آه که برای معطل کردن اجرای یک اصل ناچیز قانون اساسی چقدر بهانه دست و پا می‌کنند و مسائل واجبتر چه فراوانند.
آردینی اوخو
+0 به یه ن
دکتر مجتبی لشکربلوکی (عصر ایران)
پروفسور ادگار شاین دانش آموخته دانشگاه هاروارد و رییس دانشکده مدیریت آم.آی.تی در زمینه شستشوی مغزی نگاه جالبی دارد. زمانی شستشوی مغزی در زندان های چین بسیار معروف بود.
وی با بررسی روش های اعمال شده در زندان های چینی و همچنین ترفندهایی که سازمان ها برای متقاعدسازی و همرنگ سازی کارکنان خود به کار می برند، به این نتیجه رسید که این دو (یعنی زندان های چینی و سازمان های بزرگ)، نقاط مشترکی دارند که آن را شستشوی مغزی یا متقاعدسازی اجباری خواند.
شستشوی مغزی به این معناست که تحت شرایط خاص، فرد ناخودآگاه وادار به تبعیت از اندیشه یا خواسته‌های افراد دیگر می شود و تغییرات عمده‌ای در باورها و در نتیجه در رفتارهای او به وجود می آید. ادگار شاین «ایزوله شدن از دیگران» و «دستبندهای طلایی» را دو ایده‌ی اصلی شستشوی مغزی می‌داند. ایزوله شدن از دیگران یعنی اینکه ارتباطات وی را با دیگران کم یا قطع کنیم تا از منابع دیگر ورودی نداشته باشد و دستبندهای طلایی یعنی آن که به نوعی منافعش را گره بزنیم به خودمان که تداوم وضعیت فعلی برایش جذاب باشد.
آردینی اوخو
+0 به یه ن
عادل بابایئو
« تابو پولینئزیا (جزایر پلینیزی) سؤزودور. بؤیوک اوکئان (اقیانوس کبیر) آدالاریندا یاشایان یئرلی اهالی‌نین دیلینده ایشلنمیش و اصلینده «قاداغان» دئمکدیر. بو قاداغان‌لار چئشیدلی اولا بیلر: معین حئیوان اوولاماق، معین بیتکینی یئمک، آغاجا توخونماق و سایره بئله قاداغان سؤزلره ده ایوغونلاشدیریلیر. بو و یا باشقا سؤزون تلفظ ائدیلمه‌سی قاداغان ائدیلدیکده همین اولای دیلچی‌لیک ده تابو آدلانیر».
تابو– قاداغان ائدیلمیش سؤزلردیر. بعضا بونو سانسور اولونمایان سؤزلرله ده عینی‌لشدیریرلر. تابو اوسلوبی سوییه دن و ایشلنمه ساحه‌سیندن آسیلی‌دیر. دیلده ائله سوییه (دانیشانلارین آشاغی سوییه‌سی) واردیر کی اورادا هئچ بیر تابو یوخدور. یعنی هرجور سؤز ایشله‌دیلیر. بو، حتتا وولقار سؤزلره ده عایددیر. تابو جمعیتده گئنیش یاییلمیش آنلاییش‌دیر. بونا حقوقی، اخلاقی، ائتنوقرافیک (قوم نگاری) و دیلچی‌لیک موقع‌لریندن یاناشماق اولار.
تابویا حقوقی موقع‌دن یاناشما هله دیلده و معیشتده تابو آنلاییشی مئیدانا گلمه‌میشدن جمعیت بو و یا باشقا حرکتی قاداغان حئساب ائتمیشدیر. هله قبیله دؤورونده باشقاسی‌نین ساحه‌سینه گیرمک، اونلار ایله علاقه ده اولماق، باشقا قبیله‌نین آدیندان یارارلانماق، املاکینا توخونماق تابو – قاداغان ایدی. سونرالار بو آنلاییش هم گئنیشلندی، هم ده عینی‌لشدی. چاغداش دؤورده حقوقی تابو آرتیق عینی معنا داشییر. حتتا حقوقی تابو حرکته دئییل، دانیشیغا عایددیر. مثلا دؤولت علیهینه، دؤولت باشچیسی علیهینه و معین‌سیرلری دانیشماق اولماز.
دؤولت کشفیات ایشلرینده هر سؤزو دانیشماق اولماز. اورادا چوخ شئی اوستو اؤرتولو شکیلده، چوخ واخ ایختیصارلا وئریلیر. کشفیاتچی اؤزو اونو باشا دوشمه‌لیدیر. یازاندا ایسه ایختیصاری، فاصیله‌نی اوچ نؤقطه عوض ائدیر. موسی قوجایئوین «مایع قیزیل» رومانیندا ایکی کشفیاتچی بیربیریله محض بو اوسلوبدا دانیشیر:
جورج اونو بیرآزدا تعریفله‌دی، اؤزوده اوستالیقلا، آستالیقلا:
– ناراحاتلیغینیزی حیس ائدیرم، رئیس … آغیللی آداملار ناراحات اولورلار.
– دوغرودور جورج، دوغرودور. – بو تعریف بویلون جانینا یاغ کیمی‌یاییلدی. – همین دقیق معلوماتلاردا گؤستریلیر کی، رایسئخ ایشدن قوولموش بیر نفر چئکیستی گویا اله آلیب، اؤزوده پول ایله … بو، منی چوخ ناراحات ائدیر … هله‌لیک اؤزو بیر شئی یازمیر … آمما … چئکیست، پول … نه ایسه … اینانا بیلمیرم … اولا بیلسین کی … دیلیم ده توتمور … اولا بیلسین کی ، چئکیست‌لر اونو رایسئخ دسته‌سینه یئریتمیش‌لر ».
حربی‌سیرلرده، حقوقی تابو ساییلیر. حربی بؤلمه‌لرین نؤمره‌سینی، یئرینی بیلدیرمک قاداغان‌دیر. بونا گؤره ده « ن » حرفی ایله حربی بؤلمه‌یه اشاره ائدیلیر.
اخلاقی تابو:
اخلاقی تابونون حرکت و اونسیت گئدیشینده (پروسئس) کی تظاهور فورمالاری واردیر. اخلاقی تابونون فورماسی اساسن حقوقی، ائتنوقرافیک تابولارلا باغلی دیر. اونسیت فورماسی ایسه داها چوخ دیلده اؤزونو گؤستریر. مثلا اخلاق قایدالارینا گؤره هئچ کیم اوزاق مسافه‌دن دوروب قادین آدینی اوجادان چاغیرمامالیدیر؛ و یاخود قادین تایفاسی‌نین آدینی کیشی‌لر آراسیندا چکمک دوزگون ساییلمیر. مثلا ع. شایق –ین « مکتوب یئتیشمه‌دی» حئکایه‌سینه باخاق:
میرزه مکتوبو یازاندان سونرا قوربان‌دان سوروشدو:
– مکتوب کیمه چاتاجاق؟ – یاز کی، چاتاجاق قوربانین اوشاقلاری‌نین آناسینا.
کئچمیش اخلاق قایدالارینا گؤره کیشی اؤز اوشاقلاری‌نین آدلارینی دا بؤیوک‌لرین یانیندا دئیه بیلمزدی؛ نؤکرینیزدیر، آروادینی ایسه فیلان کسین قیزی دئیه آدلاندیراردی.
بدیعی ادبیاتدا دا بئله ایدی. مثلا: ع. باکیخانوف « کیتاب عسگریه » آدلی اثرینده قادین آدی ایشلتمه‌ییب کی،هانسی قیزین آدینی چکسه، آتاسی گلیب معرکه سالار کی، نییه منیم قیزیمین آدینی چکمیسن؟ بونا گؤره ده اثرین قهرمانی مرثیه خوان ثیزی آدلانیر.
دئدیک‌لریمیزه ع. حاقوئردیئوین «خیالات» پئیئسینده کی بیر ائپیزودلا یئکون وورماق اولار. حتم‌خان آغامیرزه فتحعلی ایله دالاشیر کی:
« هله بونلار‌هامیسی بیر کنارا، سن منیم اؤزومو مسخره‌یه قویوبسان، بو هئچ، بو عؤرت – اوشاقلا نه ایشین وار؟ سن اؤزون هرچند مسلمانلیقدان کنار بیر آدامسان، آمما یئنه نه قده‌ر اولسا، سنین قانین مسلمان قانی‌دیر. هئچ سنه مسلمانین عصمتینه توخونماق یاراشارمی؟ قارداش، نییه منیم عورتیمین قیزیمین آدینی جاماعات بیلسین؟ عاییب اولسون سنین چون، عاییب اولسون ! »
شرق خلق‌لرینده بئله بیر عادت وار. جاوان گلین والدین‌لری‌نین یانیندا اری‌نین آدینی چکمه‌مه‌لیدیر بو، هم اخلاقی، هم ده ائتنوقرافیک تابودور.
قایناق: «دیلچی‌لییه گیریش» کیتابی، باکی ۱۹۹۲
کؤچورن: همت شهبازی
+0 به یه ن
دکتر محمود سریع القلم (عصر ایران)
دلیل یک
به نظر می رسد افراد از طریق تجربه، یاد می گیرند که برای بسیاری از کارهای مثبتی که انجام می دهند، جواب مناسبی دریافت نمی کنند، آنها در نوجوانی و جوانی به تدریج می آموزند که کارهای زیر، خیلی فایده و عاقبتی ندارند:
خوبی کردن، رعایت کردن، ملاحظه کردن، منصف بودن، جبران کردن، احترام گذاشتن، جا باز کردن برای دیگران، توانایی دیگران را تقدیر کردن، سهم برای دیگران قایل شدن، انجام وظیفه نسبت به دیگران، نوبت را رعایت کردن، حریم شخصی افراد را ملاحظه کردن، با ادب بودن، وقت گذاشتن، سرموقع رسیدن، گره ای را از دیگران باز کردن، پول قرض دادن، حمایت کردن، بد نگفتن، بدی شخصی را نخواستن، کمک کردن و صدها کار مثبت دیگر.
وقتی افراد از همسایه، دوست، همکار، محیط کار و دستگاه های اجرایی در برابر کارهای مثبتی که انجام می دهند، جواب شایسته نمی گیرند راه خود را می روند. و سپس به تدریج از خود می پرسند: چرا باید رعایت کنم و وقت بگذارم وقتی از طرف مقابل برخوردِ مثبتی نمی بینم. نتیجه آنکه، جامعه مدنی شکل نمی گیرد و افراد به گروه های بسیار کوچک رو می آورند؛ آنچه جامعه شناسان بدان، ذره ذره شدن جامعه می گویند (Atomization). جبران کردن (Reciprocation) و انتظار جبران داشتن، جزیی از طبع بشر است.
وقتی به شخصی که اتومبیل خود را نه دوبله بلکه در ردیف سوم در خیابان پارک کرده می گویید: لطفاً قدری جلوتر پارک کنید تا مزاحم رفت و آمد مردم نشوید و پاسخ می شنوید: من هر جا دوست داشتم پارک می کنم، خودبخود و اتوماتیک می آموزید، رعایت کردن معنا ندارد. افراد تجربه می کنند که به طور واقعی و جدی، دیگران را قبول نکنند و حداقل این است که بی تفاوت شوند؛
آردینی اوخو